พรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล ตอนที่ ๖

          ณ เดือนตุลาคม เดือนแห่งวันพระราชสมภพของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี แม้ระยะเวลาจะผ่านมาเนินนานร่วมศตวรรษ เรื่องราวและภาพในความทรงจำจากคน จากรุ่นสู่รุ่น ต่างถูกถ่ายทอด เรียงร้อยเรื่องงราวในสมเด็จย่า ผู้ซึ่งได้รับพระราชสมัญญานามว่า “แม่ฟ้าหลวง”ตามความเข้าใจที่ว่า “แม่ของในหลวงเสด็จมาจากฟ้า” เนื่องจากพระองค์เสด็จเยี่ยมราษฎรชาวไทยภูเขาที่มีชีวิตความเป็นอยู่ลำบากในถิ่นทุรกันดาร และพระราชทานความช่วยเหลือด้านการสาธารณสุข เด็กๆ จะได้รับพระราชทานของเล่น เสื้อผ้า และอาหาร พระราชทานหมอรักษา พระราชทานอาชีพ โดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่ง ซึ่งเปรียบเสมือนสมเด็จย่าเสด็จลงมาจากฟากฟ้าเพื่อปัดเป่าทุกข์ และช่วยให้พวกเขามีชีวิตที่ดีขึ้น เมื่อเสด็จกลับก็เสด็จกลับโดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่ง พวกเขาจะยืนเฝ้าส่งเสด็จมองตามเฮลิคอปเตอร์ที่ค่อย ๆ หายไปในท้องฟ้า พระองค์ท่านทรงเป็นผู้มีพระราชจริยวัตร และพระราชกรณียกิจที่ทรงบำเพ็ญมาตลอด พระชนมชีพล้วนงดงาม สะอาด บริสุทธิ์ และเป็นประโยชน์คุณูปการอันอเนกอนันต์ต่อประชาชน และประเทศชาติ ทรงเป็นแบบฉบับอันประเสริฐในการดำเนินชีวิต เราเหล่าพสกนิกรชาวไทยทุกคนต่างสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ และเมื่อคราสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เสด็จสู่สวรรคาลัย ในวันอังคารที่ 18 กรกฎาคม 2538 ยังความวิปโยค โศกเศร้าอาลัยอย่างสุดซึ้งแก่พสกนิกรทั้งภายใน และภายนอกราชอาณาจักร นับเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่หลวงของชาติ แต่พระเกียรติคุณ และพระมหากรุณาธิคุณยังสถิตถาวรอยู่ในความทรงจำของพสกนิกรตลอดนิรันดร์กาล

          พรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล ตอนนี้ขอนำเสนอความงดงามของกล้วยไม้รองเท้านารีพันธุ์ลูกผสมในพระนามสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เพื่อเทิดพระเกียรติ ให้ได้รู้จัก ร่วมกันส่งเสริม และอนุรักษ์พรรณไม้งามที่ทรงคุณค่าให้อยู่คู่แผ่นดิน และเรื่องราวของพระองค์ท่านสืบต่อไป

                                     "กล้วยไม้งามพระนาม สังวาลย์            ขนานขานลูกผสมรองเท้านารี

                        นครินทราบรมราชชนนี                                     สง่าศรีสมเด็จย่าคณานันต์

                       พริ้นเซสสังวาลย์ งดงามยิ่ง                               พรรณไม้มิ่งนามมงคลหลากสีสัน

                        ดอกงามเด่น ซีรีเบรชั่น นั้น                               อีกสายพันธุ์ แอนนิเวอร์ซารี่

                        ฉลองวาระพระราชสมภพ                                  เก้ารอบครบปีนักษัตรร้อยแปดปี

                        สมพระเกียรติแม่ฟ้าหลวงพระบรามี                     คู่ถิ่นนี้เคียงแผ่นดินสยามไทย”

รองเท้านารีดอยตุง

Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer

          กล้วยไม้ ใบรูปขอบขนาน ค่อนข้างหนา ปลายแหลมหยักเป็น 2 แฉกตื้น ผิวใบด้านบนสีเขียว มีจุดประสีม่วงเป็นแถวตามแนวเส้นใบค่อนไปทางโคนใบ ด้านล่างมีจุดประสีม่วงกระจาย ใบบิดโค้งเล็กน้อย และกางออกเกือบอยู่ในแนวระนาบ ดอกเดี่ยวบานเต็มที่กว้าง 5 – 7 เซนติเมตร ก้านดอกสูง 12 – 15 เซนติเมตร สีม่วงคล้ำ มีขนสั้นนุ่ม กลีบบนแผ่นกว้างสีชมพูอมม่วง สานเป็นลายร่างแห กลีบดอกรูปขอบขนาน สีน้ำตาลอมเหลือง และมีเส้นสีน้ำตาลแดง สานเป็นลายตามยาว กลีบกระเป๋าเป็นถุงลึก สีน้ำตาลแดง

          พบขึ้นบนเขาหินปูน ตามชายแดนไทย – เมียนมาร์ ทางภาคเหนือ จีนตอนใต้ และพม่า ที่ระดับความสูง 1,200 – 1,700 เมตร ออกดอกช่วงเดือนสิงหาคม – ธันวาคม

รองเท้านารีดอยตุง “สังวาลย์”

Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer ‘Sangwan NO.1’ AM/ RHT

          รองเท้านารีดอยตุง (Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer) มีถิ่นกำเนิดในประเทศพม่า มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง โครงการพัฒนาดอยตุงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้นำมาปลูกเลี้ยง และคัดเลือกพันธุ์จนได้ต้นที่มีลักษณะพิเศษ คือ หลังคากว้าง สีจัด และมีฟอร์มกลมสมมาตรสวยงาม ถือเป็นรองเท้านารีดอยตุงที่สวยที่สุดต้นหนึ่ง ได้รับรางวัลเกียรตินิยมจากสมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ ทางโครงการพัฒนาดอยตุงฯ จึงจดทะเบียนตั้งชื่อว่า “สังวาลย์” ตามพระนามเดิมของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

           กล้วยไม้กึ่งรากอากาศ เจริญเติบโตทางด้านข้าง ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับทั้งสองข้าง รูปขอบขนาน แผ่นใบเรียวยาว สีเขียวเข้ม ปลายแฉกออกเป็นสองแฉก โคนใบมีจุดประสีแดงอมน้ำตาล ก้านดอกสีน้ำตาลเข้มชูขึ้นมาเหนือใบ แต่ละช่อมี 1 ดอก ดอกสีชมพูสด กระเป๋าสีน้ำตาลอมแดง กลีบบนกว้างแผ่ตึง ออกดอกช่วงเดือนสิงหาคม – ธันวาคม

            รองเท้านารีชุดสังวาลย์ เป็นกล้วยไม้รองเท้านารีดอยตุงที่ตั้งชื่อใหม่โดยมีพระนามของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีเป็นชื่อประจำต้น เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จย่าให้อยู่คู่กับรองเท้านารีดอยตุงที่พระองค์ท่านทรงโปรด ซึ่งได้รับการคัดเลือกพันธุ์จากโครงการพัฒนาดอยตุงจนได้ต้นที่มีลักษณะดีเด่น และได้รับรางวัลเกียรตินิยมจากสมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทยฯ จำนวน 2 ต้น ได้แก่ รองเท้านารีดอยตุง ต้นสังวาล #1 เกียรตินิยมระดับ 3 (Highly Commended Certificate) ในปี 2540 และต้นสังวาลย์ #2 เกียรตินิยมระดับ 2 (Award of Merit) ในปี 2547 ปัจจุบันมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง โครงการพัฒนาดอยตุงฯ ได้ปรับปรุงพันธุ์ลูกผสมรองเท้านารีดอยตุงใหม่ขึ้น 3 ชุดดังนี้

รองเท้านารีพริ้นเซสสังวาลย์

Paphiopedilum ‘Princess Sangwan’

          รองเท้านารีลูกผสมระหว่างต้นแม่พันธุ์รองเท้านารีช่องอ่างทอง (Paphiopedilum godefroyae var. angthong) และต้นพ่อพันธุ์รองเท้านารีดอยตุง (Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer) ซึ่งได้ขึ้นทะเบียนตั้งชื่อรองเท้านารีลูกผสมพันธุ์ใหม่เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2547 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

          กล้วยไม้ขนาดกลาง เจริญเติบโตทางด้านข้าง ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับทั้งสองข้าง รูปขอบขนาน แผ่นใบค่อนข้างหนา พื้นใบสีเขียวอมเทา มีจุดประสีเขียวจางๆ ใต้ใบสีเขียว โคนต้นและโคนใบมีจุดประสีชมพูกระจายอยู่เล็กน้อย ดอกทรงกลมมีตั้งแต่สีชมพูอมขาวจนถึงสีชมพู โล่สีขาว ดอกออกปีละ 1 - 2 ครั้ง ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของต้น

รองเท้านารีสังวาลย์เซเลเบรชั่น ปีที่ 108

Paphiopedilum ‘Sangwan Celebration 108^th’

          รองเท้านารีลูกผสมระหว่างต้นแม่พันธุ์รองเท้านารีดอยตุง (Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer) และต้นพ่อพันธุ์รองเท้านารีโฮลดีนิอาย (Paphiopedilum ‘Holdenii’) ซึ่งได้ขึ้นทะเบียนตั้งชื่อรองเท้านารีลูกผสมพันธุ์ใหม่เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2551 ในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ 108 ปี ครบ 9 รอบปีนักษัตรของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

          กล้วยไม้ขนาดกลาง เจริญเติบโตทางด้านข้าง ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับสองข้าง รูปขอบขนาน แผ่นใบเรียวยาวสีเขียวเข้ม มีลายจุดประสีขาวจางๆ ใต้ใบสีเขียว มีจุดประสีชมพูกระจายเล็กน้อย โคนต้นมีปื้นสีแดงอมน้ำตาล ก้านดอกสีน้ำตาลเข้มชูขึ้นเหนือใบ ช่อละ 1 ดอก กระเป๋าสีแดง กลีบบนสีชมพูอมแดง กลีบข้างสีแดงพาดด้วยริ้วสีน้ำตาลเข้ม ดอกออกปีละ 1 - 2 ครั้ง ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของต้น

รองเท้านารีสังวาลย์แอนนิเวอร์ซารี ปีที่ 108

Paphiopedilum ‘Sangwan Anniversary 108^th’

          รองเท้านารีลูกผสมระหว่างต้นแม่พันธุ์รองเท้านารีดอยตุง (Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer) และต้นพ่อพันธุ์รองเท้านารีโรซีตา (Paphiopedilum ‘Rosita’) ซึ่งได้ขึ้นทะเบียนตั้งชื่อรองเท้านารีลูกผสมพันธุ์ใหม่เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2551 ในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ 108 ปี ครบ 9 รอบปีนักษัตรของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

               กล้วยไม้กึ่งรากอากาศ เจริญเติบโตทางด้านข้าง ใบเดี่ยว ออกเรียงสลับสองข้าง รูปขอบขนาน ปลายใบหยักเว้าตื้นๆ เป็นสองแฉก แผ่นใบสีเขียวเข้ม ใต้ใบสีเขียว โคนใบและโคนต้นมีปื้นสีแดงอมน้ำตาล ก้านดอกสีน้ำตาลเข้มชูขึ้นเหนือใบ ช่อละ 1 ดอก สีชมพูสด กระเป๋าสีน้ำตาลอมแดงเรื่อ เส้าเกสรสีขาว กลีบข้างสีแดงพาดด้วยริ้วสีน้ำตาลเข้ม กลีบบนสีชมพูอมแดง ดอกออกปีละ 1 - 2 ครั้ง ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของต้น

                การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้รองเท้านารีชุด “สังวาลย์” นั้น เป็นกล้วยไม้ที่ชอบวัสดุปลูกที่ระบายน้ำ และเก็บความชื้นได้ดี แสงแดดรำไร หากปลูกเลี้ยงในที่ที่มีอากาศค่อนข้างเย็น และความชื้นสูง จะเลี้ยงง่ายโตเร็ว ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ และเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ทั้งนี้ทางอุทยานหลวงราชพฤกษ์จะได้นำกล้วยไม้รองเท้านารีพระนามสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มาปลูกเลี้ยง และจัดแสดงให้นักท่องเที่ยวที่สนใจต่อไป                   

กวีศิลป์ คำวงค์

อ้างอิงข้อมูล

ภวพล ศุภนันทนานนท์. คู่มือคนรักต้นไม้ ชุดที่ 6 พรรณไม้พระนาม. สำนักพิมพ์บ้านและสวน บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้ง
           แอนพับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน). กรุงเทพมหานคร. 2555.

วีระชัย ณ นคร. สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ กล้วยไม้ไทย 2. ห้างหุ้นส่วนจำกัดวนิดาการพิมพ์. เชียงใหม่.            2551

อบฉันท์ ไทยทอง. กล้วยไม้เมืองไทย. สำนักพิมพ์บ้านและสวน บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนพับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).                กรุงเทพมหานคร. 2552.

อ้างอิงรูป

http://www.loveorchid.com/index.php?topic=3236.0

http://thedoglike.blogspot.com/2012/05/blog-post_09.html

http://www.facebook.com/photo.php?fbid

http://topicstock.pantip.com/jatujak/topicstock/2009/09/J8280652.html