ป่า 3 อย่าง สร้างผลิตผล ช่วยฟื้นฟูดินน้ำป่าและพัฒนาคน เพื่อชุมชนอยู่ร่วมกับป่าอย่างยั่งยืน
“ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง” ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนารถบพิตร เป็นแนวทางจัดการเพื่อการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรดิน น้ำ ป่า โดยเฉพาะพื้นที่ป่าและแหล่งต้นน้ำลำธารพร้อมกับการพัฒนาอาชีพและคุณภาพชีวิตของชุมชน เพื่อให้ชุมชนได้มีส่วนร่วมในการจัดการและใช้ประโยชน์จากป่าอย่างยั่งยืน
อุทยานหลวงราชพฤกษ์ ได้จัดแสดงศูนย์สาธิตองค์ความรู้การอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากร ดิน น้ำ ป่า ด้วยการปลูกป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง บนพื้นที่กว่า 6 ไร่ โดยแบ่งพื้นที่การเรียนรู้ออกเป็น 4 โซนหลัก เมื่อเดินเข้าไปในพื้นที่จะเจอโซนแรก เรียนรู้ป่าเศรษฐกิจ พรรณไม้ที่สำคัญได้แก่ สัก ยางนา มะค่าโมง ประดู่ ตะเคียนทอง พะยูง ชิงชัน เต็ง รัง กฤษณา จันทร์กระพ้อ จำปี จำปา อินทนิลน้ำ อินทนิลบก เป็นต้น ซึ่งไม้เหล่านี้เป็นไม้ที่ปลูกเพื่อสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนโดยการจำหน่ายเป็นไม้เนื้อแข็งหรือไม้แปรรูป เดินมาอีกนิดหนึ่งก็จะเจอโซนที่สอง เรียนรู้ป่ากินได้ พรรณไม้ที่ปลูกสามารถนำมารับประทานได้ ทั้งส่วนของใบ ดอก ผล และเมล็ด โดยเฉพาะพรรณไม้ท้องถิ่น เช่น มะม่วง ขนุน ขี้เหล็ก เพกา คอแลน ผักเฮือด สะเดา มะไฟ ผักเสี้ยว งิ้วป่า ไผ่ต่างๆ เป็นต้น เดินถัดไปก็จะเจอโซนที่สาม จะเป็น พรรณไม้สำหรับใช้สอยและเชื้อเพลิง ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มไม้โตเร็วที่สามารถนำมาใช้สร้างที่อยู่อาศัย โรงเรือนและเครื่องมือการเกษตร ตลอดจนใช้เป็นเชื้อเพลิงได้ เช่น สะเดาเทียม ตะกู เลี่ยน กระถินณรงค์ กระถินเทพา ยูคลิปตัส เป็นต้น และโซนสุดท้าย ฝายชะลอความชุ่มชื้น เรียนรู้วิธีการสร้างฝายชะลอความชุ่มชื้นในรูปแบบต่างๆ ทั้งแบบชั่วคราว กึ่งถาวร และแบบถาวร ตลอดจนการเลือกใช้วัสดุที่เหมาะสมตามศักยภาพของชุมชน ซึ่งเป็นการอนุรักษ์ดินและฟื้นฟูทรัพยากรป่าและน้ำ ประโยชน์อย่างที่ 4 นั่นเอง
นอกจากนี้อุทยานหลวงราชพฤกษ์ยังมีจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้การใช้ประโยชน์จากป่า เช่น สีจากธรรมชาติ ชิมผลไม้และอาหารป่า อีกทั้งยังมีทางเดินยกระดับ (Sky walk) ระยะทางกว่า 50 เมตร เพื่อให้ผู้เรียนรู้ได้สัมผัสถึงลักษณะชั้นเรือนยอดของพรรณไม้ชนิดต่างๆ ตลอดจนสามารถเรียนรู้ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทั้งนก แมลง และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ในพื้นที่ดังกล่าวได้อีกด้วย บุคคลท่านใดที่สนใจสามารถแวะชมหรือร่วมทำกิจกรรมเรียนรู้สวนป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่างได้ที่อุทยานหลวงราชพฤกษ์ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ 053 114 195 กลุ่มวิชาการและการเรียนรู้ อุทยานหลวงราชพฤกษ์
อ้างอิงข้อมูลจาก
: มูลนิธิชัยพัฒนา
: รวบรวมจาก การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม
: https://www.ajourneyinspiredbytheking.org/th/knowledge/case-study-detail.php?id=21
