พรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล ตอนที่ ๓

พรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล ตอนที่ ๓

ขอต้อนรับปีพุทธศักราชใหม่ ๒๕๕๖ ด้วยบทความพรรณไม้ เรื่อง “พรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล” ซึ่งในครานี้จะได้นำเสนอเป็นตอนที่ ๓ ในบทความพรรณไม้ตอนนี้ผู้เขียนจะได้กล่าวถึงพรรณไม้งามพระนามราชสกุลมหิดล ที่มีชื่อเกี่ยวข้องกับพระนามาภิไธยในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ซึ่งมีมากมายหลากหลายชนิด อาทิ กล้วยไม้แคทลียา ควีนสิริกิติ์ กุหลาบ ควีนสิริกิติ์ ดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ บัว ควีนสิริกิติ์ มหาพรมราชินี และโมกราชินี และในตอนนี้ผู้เขียนขอกล่าวถึงพรรณไม้ ๓ ชนิดเป็นเบื้องต้นก่อนคือ กล้วยไม้แคทลียา ควีนสิริกิติ์ กุหลาบ ควีนสิริกิติ์ และดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ ซึ่งพรรณไม้ดังกล่าวนั้นล้วนแล้วแต่ได้รับการพัฒนา และปรับปรุงสายพันธุ์โดยชาวต่างชาติ ในต่างประเทศทั้งสิ้น

กล้วยไม้แคทลียา ควีนสิริกิติ์ (Queen Sirikit Cattleya)

กล้วยไม้แคทลียาควีนสิริกิติ์ ชื่อวิทยาศาสตร์คือ Cattleya ‘Queen Sirikit’ เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ ORCHIDACEAE เป็นกล้วยไม้พันธุ์ลูกผสม ระหว่าง Cattleya Bow Bell และ Cattleya O’ brieniana var. alba ซึ่งบริษัท Black & Flory Ltd. ประเทศอังกฤษเป็นผู้ผสมขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 2501 และจดทะเบียนชื่อพันธุ์ว่า Exquisite ซึ่งหมายถึง “ยอดเยี่ยม หาที่ติไม่ได้” ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมจาก The Royal Horticultural Society ประเทศอังกฤษ จึงได้มีการขอพระราชทานพระราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธยของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เป็นชื่อกล้วยไม้พันธุ์ดังกล่าวว่า แคทลียาควีนสิริกิติ์ และพระราชทานพระราชานุญาตให้ใช้ดอกกล้วยไม้แคทลียา ควีนสิริกิติ์ เป็นดอกไม้สัญลักษณ์ประจำวันสตรีไทยซึ่งตรงกับวันที่ 1 สิงหาคม ของทุกปี

ลักษณะทั่วไปเป็นกล้วยไม้สูง ๒๐-๔๐ เซนติเมตร ลำลูกกล้วยรูปทรงกระบอก ใบ รูปขอบขนาน ดอก เดี่ยวหรือเป็นช่อ ๑-๔ ดอก สีขาวนวล กลีบรองดอกรูปรีแกมสามเหลี่ยม กลีบดอก ๕ กลีบ มีกลีบปากแผ่กว้าง ขอบกลีบย่นเป็นคลื่นตรงกลางกลีบมีแต้มสีเหลืองทองด้านใน เมื่อบานเต็มที่ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑๒-๑๔ เซนติเมตร มีกลิ่นหอมหวานอ่อนๆ ฝักรูปทรงสามเหลี่ยม ออกดอกตลอดปี

ดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ (Queen Sirikit Don’a)

ดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ Mussaenda philippica ‘Queen Sirikit’ เป็นลูกผสมระหว่าง Mussaenda Luz และ M. phillipica ‘Aurorae’ ซึ่งมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ ได้ผสมขึ้น และขอพระราชทานพระราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธย ‘ควีนสิริกิติ์’ เป็นชื่อดอนญ่าพันธุ์ใหม่นี้ เมื่อคราที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศฟิลิปปินส์ ในปี พ.ศ. ๒๕๐๖

ดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ RUBIACEAE สกุล Mussaenda เป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ ๑-๓ เมตร ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม รูปรี ปลายแหลม ขนาดกว้าง ๔-๖ เซนติเมตร ยาว ๘-๑๒ เซนติเมตร ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอด แต่ละช่อมีใบประดับขนาดใหญ่รองรับ สีชมพูอ่อนขลิบขอบกลีบด้วยสีแดง เมื่อถูกแสงแดดจะมีประกายสีเงินระเรื่อ ดอกย่อยสีเหลือง ขนาดเล็กมี ๕ กลีบ ส่วนโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ กลีบ รูปสามเหลี่ยม

กุหลาบ ควีนสิริกิติ์ (Queen Sirikit Rose)

กุหลาบพระนาม ควีนสิริกิติ์ เป็นลูกผสมระหว่างกุหลาบพันธุ์ Konigin der Rosen และ Gloden Giant ซึ่งลูกผสมใหม่เรียกเป็นสายพันธุ์ Perr Gynt มีความตระการตา สวยงามมากระดับโลก ได้นำออกเผยแพร่ในปี พ.ศ. ๒๕๑๑ และได้รับรางวัลชนะเลิศในการประกวดกุหลาบที่กรุง Belfast เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๓ นาย Andre’ Hendricx ชาวเบลเยี่ยม ผู้อำนวยการเรือนกุหลาบ Grandes Roseraiea Du Val De Loire ประเทศฝรั่งเศส จึงได้ขอพระราชทานพระราชานุญาตอัญเชิญพระนามาภิไธย ควีนสิริกิติ์ เป็นชื่อของกุหลาบพันธุ์นี้ เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๔ เอกสารนี้มีคำบรรยายบางตอนว่า “...ดุจพระราชินีแห่งประเทศไทยผู้ทรงพระสิริโฉม เป็นเสน่ห์แบบตะวันออก ที่เหนือตะวันตก...” ในปัจจุบันนักวิชาการด้านกุหลาบ นิยมใช้เป็นต้นพันธุ์สำหรับผลิตลูกผสมพันธุ์ใหม่ๆ

กุหลาบพระนาม ควีนสิริกิต์ เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ ROSACEAE สกุล Rosa เป็นกุหลาบที่มีดอกใหญ่งดงาม มีสีเหลืองสดใส กิ่งก้าน และใบ แข็งแรง บางครั้งกิ่งเดียวอาจจะมีดอก ๑-๓ ดอก มีกลิ่นหอมอ่อนๆ และถ้าถูกแดดจัด ตรงปลายกลีบจะแปรเป็นสีส้มเรื่อๆ งามจับตายิ่งนัก

ความงดงามของ กล้วยไม้แคทลียา ควีนสิริกิติ์ กุหลาบ ควีนสิริกิติ์ และดอนญ่า ควีนสิริกิติ์ นั้น มีคุณค่า และเหมาะสมอย่างยิ่ง ที่ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธยในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เป็นชื่อพรรณไม้ดังกล่าว ยังซึ่งความภาคภูมิใจในความเป็นคนไทยใต้เบื้องพระยุคลบาท ที่มิใช่แม้แต่เพียงคนไทยเท่านั้นที่น้อมรำลึก และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ที่พระองค์ท่านทรงกอปรพระราชกรณียกิจเพื่อคนไทย แม้แต่ในถิ่นฐานอันทุรกันดารต่างๆ ทั่วทั้งแผ่นดินไทยนี้ พระองค์มิได้ทรงย่อท้อ และเหน็ดเหนื่อย ทรงสนพระทัยในบรรดาพรรณไม้ตามป่าเขาลำเนาไพร แม้แต่ดอกหญ้าหรือดอกไม้เล็กๆ ที่ขึ้นอยู่ทั่วไปในผืนป่า และพระองค์ทรงได้รับการยกย่องเป็นพระมารดาแห่งความหลากหลายทางชีวภาพ (Mother of Biodiversity Conservation) จากรัฐบาลไทยในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ และไม่เพียงแต่พสกนิกรชาวไทยเท่านั้น ชาวต่างชาติเองก็ยังให้ความสำคัญ ยกย่องและเทิดพระเกียรติพระองค์ท่านดังจะเห็นได้จากการขอพระราชทานพระราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธย ‘ควีนสิริกิติ์’ เป็นชื่อของ กล้วยไม้ กุลาบ และดอนญ่าสายพันธุ์ใหม่ที่ได้รับการผสมและปรับปรุงพันธุ์จนได้ชื่อว่าเป็นดอกไม้ที่มีความสวยสดงดงาม และเป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายทั่วโลก

กวีศิลป์ คำวงค์

อ้างอิงข้อมูล

พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์. ๒๕๔๘. กุหลาบภูพิงค์. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน). กรุงเทพมหานคร. ๑๙๓ หน้า.

องค์การสวนพฤกษศาสตร์. ๒๕๔๖. สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม ๗. โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮาส์ จำกัดกรุงเทพมหานคร. ๓๔๕ หน้า.