ข้าว..."พืชอาหาร พืชวัฒนธรรมจากพื้นที่สูง"

  • 18/11/2020
  • จำนวนผู้ชม 936 คน

“ข้าว”

พืชอาหารหลักและพืชวัฒนธรรมของเกษตรกรกลุ่มชาติพันธุ์พื้นที่สูง

   “ข้าว” สำหรับเกษตรกรกลุ่มชาติพันธุ์พื้นที่สูงแล้วล้วนคือ วิถีชีวิต จิตวิญญาณ ผ่านระยะเวลาที่ยาวนานจนกลายเป็นความผูกพัน หลายชนชาติพันธุ์ต่างก็มีพิธีกรรมและภูมิปัญญาที่เกี่ยวเนื่องกับ “ข้าว” อยู่เสมอ เช่น ชาวปกาเกอญอ จะมีพิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับข้าวตลอดช่วงการเจริญเติบโตตั้งแต่พิธีมัดมือก่อนการเริ่มปลูกข้าว พิธีไหว้เจ้าที่เจ้าทางเพื่อของพรให้ข้าวได้ผลผลิตที่ดีในช่วงปักดำ ช่วงข้าวแตกกอและช่วงเก็บเกี่ยว ไปจนถึงพิธีกรรมการกินข้าวใหม่เมื่อหลังเก็บเกี่ยวในปลายเดือนพฤศจิกายนถึงต้นเดือนธันวาคมของทุกปี

    นอกจากทางเรื่องวัฒนธรรมและพิธีกรรมแล้ว เกษตรกรกลุ่มชาติพันธุ์พื้นที่สูงยังมีภูมิปัญญาของบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่นในการคัดเลือกสายพันธุ์ของข้าวที่มีอยู่หลากหลายสายพันธุ์ โดยคัดเลือกจากปัจจัยต่างๆ เช่น คุณภาพจากการหุงต้ม ผลผลิตข้าวที่ได้ ลักษณะรูปร่างทรงกอของข้

าว จนถึงรูปร่างเมล็ดของข้าว ส่วนชื่อสายพันธุ์ของข้าวบนพื้นที่สูงของชาวปกาเกอญอมักจะมีคำว่า “บือ” ซึ่งหมายถึง “ข้าว” เช่น ข้าวพันธุ์บือซอมี พันธุ์บือบอ ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ข้าวพันธุ์บือแม้ว บือวาเจาะ ที่เป็นข้าวนาทนแมลงบั่ว เป็นต้น

      จากการคัดเลือกสายพันธุ์ข้าวของกลุ่มเกษตรกรชาติพันธุ์พื้นที่สูงนั้น จะเห็นได้ว่าจากภูมิปัญญาที่มี ควรได้รับการสืบสาน รักษา ต่อยอด ให้แก่ชุมชนและคนรุ่นใหม่ ทางสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ได้เล็งเห็นความสำคัญด้านนี้ จึงได้สนับสนุนนักวิจัยให้ช่วยแก้ไขปัญหา โดยพัฒนาการปลูก คัดเลือก และรวบรวมข้าวพื้นที่สูงให้เป็นความมั่นคงทางอาหาร เพื่อให้ชุมชนมีข้าวเพียงพอต่อการบริโภค และให้เกษตรกรนำไปพัฒนาต่อยอดได้ เช่น การรวบรวมพันธุ์ข้าวท้องถิ่นเพื่อการศึกษาศักยภาพ พัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ และหลักการปฏิบัติสำหรับพันธุ์ที่ได้รับรองการแจ้งลิขสิทธิ์ วิธีการปลูกข้าวต้นเดียว การสลับน้ำแห้งน้ำขังในระยะการแตกกอเพื่อลดการใช้น้ำ วิธีการปลูกข้าวไร่ภายใต้ระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ เป็นต้น

    องค์ความรู้ข้าวบนพื้นที่สูงสามารถเรียนรู้เพิ่มเติมได้ในช่วงงานเทศกาลชมสวนฤดูหนาว (Flora Festival 2020) ภายใต้แนวคิด “ความสุขจากยอดดอย” ของอุทยานหลวงราชพฤกษ์ ระหว่างวันที่ 30 พ.ย. – 4 ธ.ค. 2563 เวลา 09.00 น. – 16.00 น. ณ สวนเกษตรทฤษฎีใหม่ ที่มีทั้งนิทรรศการเกี่ยวกับข้าวบนพื้นที่สูง การเกี่ยวข้าว การนวดข้าว แปรรูปอาหารและขนมที่ทำจากข้าว ชิมข้าวแต่ละสายพันธุ์ อาทิ ข้าวธัญโอสถ ข้าวไรซ์เบอร์รี่ ฯลฯ สอบถามรายระเอียดอื่นๆ เพิ่มเติมได้ที่ 053-114110 ถึง 5

มูลนิธิโครงการหลวง
สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
เครือเจริญโภคภัณฑ์
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
ธนาคารแห่งประเทศไทย
gistda
ธนาคารกรุงไทย