“ปักหมุดเช็คอิน ฟินเรื่องวานิลลา” ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อนเงาะ

“ปักหมุดเช็คอิน ฟินเรื่องวานิลลา” ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อนเงาะ

            ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อนเงาะ ตั้งอยู่ใน อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่  ประชากรประกอบด้วยคนพื้นเมืองและเผ่าม้ง พื้นที่ส่วนใหญ่เป็น เนินเขาสลับซับซ้อน ปีพุทธศักราช 2527 ชาวบ้านในพื้นที่ได้ส่งหนังสือขอความช่วยเหลือไปยังหน่วยงานราชการ ต่อมาในปี พ.ศ. 2528 มูลนิธิโครงการหลวง จึงเข้าไปสำรวจพื้นที่ และจัดตั้งขึ้นเป็นศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อนเงาะขึ้น โดยมีหน่วยงานร่วมดำเนินการได้แก่ กรมประชาสงเคราะห์ กรมพัฒนาที่ดินเขต 6 และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ปัจจุบันมีพื้นที่รับผิดชอบ จำนวน 17 หมู่บ้าน 566 ครัวเรือน เกษตรกรในพื้นที่ได้รับการส่งเสริมการปลูกพืชผัก ไม้ดอก ไม้ผล เห็ด ชา กาแฟ ภายใต้ระบบมาตรฐานอาหารปลอดภัย ได้แก่ ระบบการเพาะปลูกที่ดี (GAP) สร้างรายได้ที่มั่นคงและความเป็นอยู่ที่ดีแก่เกษตรกร

โครงการหลวงม่อนเงาะเป็นอีกสถานที่หนึ่งที่มีงานวิจัยและพัฒนา ทำจัดแปลงทดสอบสาธิตในพันธุ์กล้วยไม้ชนิดต่าง ๆ ที่โดดเด่นไม่ว่าจะเป็น รองเท้านารี ซิมบีเดียม แวนด้า คาลล่าลิลลี่ เป็นต้น จนในปี พ.ศ.2556 ได้เริ่มทำการวิจัยและพัฒนา “วานิลลา” และได้เริ่มทำอย่างจริงจังในปี พ.ศ.2558 วานิลลาเป็นเป็นพืชเครื่องเทศที่ฝักเมื่อบ่มแล้วมีกลิ่นหอม  มีถิ่นกำเนิดแถบอเมริกากลางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศแม็กซิโก  เป็นพืชที่จัดอยู่ในวงศ์กล้วยไม้ (ORCHIDACEAE) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Vanilla fragrans (Salish) Ames ซึ่งมีมากกว่า 100 ชนิด ที่นิยมปลูกคือ แพลนิโฟเลีย (Planifolia) ซึ่งเป็นสายพันธุ์ทางการค้าของโลก และวานิลลายังถือเป็นพืชที่มีมูลค่าเป็นอันดับ 2 ของโลก จนได้รับฉายาว่าเป็นทองคำสีเขียวเพราะว่ามูลค่าของวานิลลานั้นจะใกล้เคียงกับราคาของทองคำ

วานิลลาขยายพันธุ์โดยการปักชำ  เจริญเติบโตข้ามปี เกาะกับต้นไม้ใหญ่   ใบใหญ่ปลายเรียวคล้ายหอก  ดอกจะเกิดตามซอกใบเป็นดอกเดี่ยวสีเหลืองอ่อนไปจนเขียวอ่อน  ออกดอกปีละครั้งช่วง 2 เดือนที่อุณหภูมิ  25-27  องศาเซลเซียส  ถ้ารับแสงหรือร่มมากเกินไปทำให้ฝักสุกแก่ช้า  โดยวานิลลา1 ฝักที่ได้จะเกิดจากการผสมดอกให้ติดฝักโดยมือของมนุษย์ เนื่องจากที่ประเทศไทยนั้นไม่มีผึ้งชนิดที่ช่วยผสมจึงต้องใช้มือแทน การผสมนั้นจะต้องผสมทุกวันเพราะดอกของวานิลลานั้นจะบานแค่ 1 วันเท่านั้น จึงต้องรีบผสมในช่วงเช้า เพราะหากทำในช่วงสายโอกาสในการติดฝักก็จะน้อยลงเท่านั้น หลังจากที่ติดฝักแล้ว ฝักวานิลลาจะต้องเจริญเติบโตอยู่บนต้นประมาณ 8-10 เดือนถึงจะสามารถเก็บได้ โดยฝักวานิลลาที่แก่พร้อมเก็บเกี่ยวจะเป็นสีเขียวเข้มจนเหลือง หลังจากนั้นจึงจะเข้าสู่กระบวนการบ่มวานิลลาต่อไป

ในกระบวนการบ่มวานิลลานั้นจะใช้เวลาทั้งหมดประมาณ 3-5 เดือน ซึ่งจะมีทั้งหมด 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 killing คือการนำฝักวานิลลาที่ได้คัดเกรดแล้วไปล้าง 1 น้ำ แล้วไปต้มในน้ำที่ต้องความคุมอุณหภูมิที่ 65 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 2 นาที ก่อนจะนำไปสู่ขั้นตอนที่ 2 คือ Sweating หลังจากลวกเสร็จก็เอาไปวางบนผ้าแล้วห่อไว้ 2 วัน จากนั้นนำฝักวานิลลาที่ได้ไปตากในโรงตากวานิลลาให้ร้อนและห่อผ้าไว้ทำซ้ำทุกวันจนกว่าฝักวานิลลาจะเหี่ยวและเปลี่ยนเป็นสีช็อคโกแลต จากนั้นไปสู่ขั้นตอนที่ 3 Drying คือ การทำให้ฝักวานิลลาแห้งแบบช้าๆ โดยที่เราจะตากไว้ในที่ร่ม เพราะหากเราตากในที่แดดจะทำให้กลิ่นของวานิลลาจางหายมากเกินไป ในขั้นตอนนี้ระหว่างที่เราตากจะต้องนวดฝักวานิลาด้วยในทุกๆ วัน เพื่อให้เมล็ดวานิลลาที่อยู่ข้างในแตกตัวแล้วกระตุ้นกลิ่นหอมได้มากขึ้น ส่วนขั้นตอนสุดท้าย Conditioning คือ การนำวานิลลาที่ได้ห่อผ้าแล้วไปบ่มในลังไม้ ซึ่งจะใช้ลังไม้สนเท่านั้น บ่มเป็นเวลา 3 เดือน จึงจะสามารถนำส่งขายได้  

ผู้สนใจสามารถหาซื้อวานิลลาได้ที่ร้านค้าโครงการหลวงทุกสาขา รวมทั้งช่องทางออนไลน์ของร้านค้าโครงการหลวงทุกช่องทาง ประโยชน์ของวานิลานั้นใช้ในการแต่งกลิ่นอาหาร เช่น ไอศกรีม เบเกอร์รี่ และเครื่องสำอาง เพราะในฝักวานิลลานั้นมีสารวานิลลิน (Vanillin) ที่เป็นสารให้ความหอม

  แหล่งข้อมูล : โครงการหลวง